Gemeentesecretaris moet vooral niet teveel op zijn strepen staan

Een andere stakeholder is de lokale bevolking. “Toen ik in Nieuwegein begon was een van mijn doelstellingen om de burger meer aan het roer te zetten. We hebben in dat opzicht ook grote stappen gezet. Maar we zijn er nog lang niet. Het is nog echt een enorme opgave om je als gemeente te verplaatsen in de burger. Wij denken als gemeenten in systemen en gaan er vanuit dat we vanuit die systeemwereld de vraagstukken op straat kunnen oplossen. Het zou ook prachtig zijn als de systeemwereld van de lokale overheid zou aansluiten op de leefwereld van burgers. Want dan begrijpt het systeem wat er in de leefwereld van de burger gebeurt.”

Maar juist op dat vlak gaat het nog te vaak fout, constateert Van Elteren. “Daarom is het ook zo belangrijk dat die twee werelden beter met elkaar leren communiceren. Want de invloed van de systeemwereld van gemeenten op de leefwereld van de burgers is enorm toegenomen. De systemen die wij hier bedenken moeten dus zeer nauw aansluiten op de leefwereld van de burger. Als dat niet het geval is, zijn onze systemen toe aan evaluatie, reparatie en herdefiniëring. Ook dat zie ik als taak van de gemeentesecretaris. Hij moet voortdurend stilstaan bij de vraag: past onze wereld nog wel bij die van onze burgers? Zeker nu de samenleving zo complex, onoverzichtelijk en gesegmenteerd is geworden.”

Het is wat hij omschrijft als ‘contextmanagement’. “Daar ben ik groot voorstander van. Wie als manager succesvol wil zijn, moet zich voortdurend afvragen: wat gebeurt er in mijn omgeving, in de organisatie en het college, maar ook in de samenleving, bij het bedrijfsleven, bij organisaties en instellingen, maar ook bij andere bestuurslagen als het rijk en de provincie. Gemeentesecretarissen die zich geen rekenschap geven van wat er in hun omgeving gebeurt, krijgen daar onherroepelijk de rekening van gepresenteerd en lopen dus ook het risico op vrijdagmiddag bij het college te worden geroepen en de mededeling te krijgen dat zij moeten vertrekken. Daar heb ik de afgelopen 40 jaar iets teveel voorbeelden van gezien.”

Behalve gemeentesecretaris van Nieuwegein was Van Elteren ook gedurende de afgelopen 13 jaar bestuurlijk secretaris en penningmeester van de VNG afdeling Utrecht. “Toen ik hier kwam solliciteren, werd met geen woord gerept over een bestuurlijke functie bij de VNG afdeling Utrecht. Ik was dus wel wat verrast toen toenmalig ambtelijk secretaris Hans Koekoek en Liesbeth Geurtsen voor het eerst mijn kamer binnenkwamen voor werkoverleg.”

De samenwerking heeft er niet onder geleden. “Integendeel. Ik heb het 13 jaar lang een ontzettend leuke nevenfunctie gevonden. Het was als de kers op de slagroomtaart. Het wordt helaas niet altijd even goed onderkend, maar deze vereniging kan ook heel veel voor de Utrechtse gemeenten betekenen. Landelijk vertegenwoordigt de VNG weliswaar 400 gemeenten, maar die treffen elkaar veel minder vaak dan de 26 Utrechtse gemeenten die via de VNG afdeling Utrecht met elkaar verbonden zijn. De VNG afdeling Utrecht heeft een rol in de belangenbehartiging en kennisverspreiding, maar biedt tegelijkertijd een uniek platform voor mensen in het openbaar bestuur om elkaar te ontmoeten en te leren kennen. Het zou mooi zijn als daar in de toekomst nog meer gebruik van wordt gemaakt.”

Het bestuurslidmaatschap van de VNG afdeling Utrecht is slechts een van de zaken die Van Elteren zal gaan missen als hij met pensioen is. “Ik kijk er met gemengde gevoelens naar uit. Want ik laat hier toch een belangrijk deel van mijn leven achter. Anderzijds: ik heb inmiddels  een caravan gekocht waarmee we door Europa willen gaan trekken. Daarnaast heb ik samen met mijn partner vijf kinderen en tien kleinkinderen, waar ik veel meer aandacht aan wil gaan besteden. Gezond blijven is natuurlijk ook belangrijk. Evenals leuke dingen blijven doen: ik heb nu al kaarten gekocht voor de show die Herman van Veen in november gaat geven. Met andere woorden: het leven heeft heel veel meer te bieden dan alleen maar dat werken. Wees er daarom zeker van: ook daar vind ik mijn weg wel in.”

Piet van Elteren nam op 15 april 2015 officieel afscheid van de gemeente Nieuwegein. Ellie Liebregts, directeur Strategie en Ontwikkeling bij de gemeente Houten, volgde hem op.