Lokale journalistiek is belangrijk voor de lokale democratie. Maar juist op dat lokale niveau is de journalistieke kwaliteit vaak ver te zoeken. Daar gaat RTV Utrecht in samenwerking met een aantal Utrechtse gemeenten verandering in brengen. Wim Kramer, manager nieuws van RTV Utrecht: “Het liefst zou ik dit concept over de hele provincie willen uitrollen.”
RTV Utrecht zet zich al langer in voor een versterking van de lokale journalistiek, vertelt Kramer. In Amersfoort gebeurt dat in samenwerking met de BDU, uitgever van huis-aan-huis bladen, de Stadsbibliotheek en Stadsbron, een online onderzoekscollectief. “Met hen organiseren we podcasts, discussiebijeenkomsten, townhall meetings et cetera. Op enig moment raakten we in gesprek met de gemeente Amersfoort over de concessie voor de lokale omroep, die eind dit jaar wordt vernieuwd. De gemeente vroeg zich af of wij daar niet iets mee zouden willen doen. Daaruit is het idee ontstaan van een lokaal nieuwsplatform.”
Het doel is om, met eigen geld en mede ondersteund met subsidie van Leusden en Amersfoort, te investeren in een puur journalistiek netwerk: Nieuwsplein 33. Een vijftal journalisten treedt daarvan in dienst en gaat, onder bescherming van een redactiestatuut, op lokaal niveau nieuws vergaren over uiteenlopende onderwerpen, waaronder politiek en bestuur. De berichten die zij produceren worden vervolgens via Nieuwsplein 33 verspreid en kunnen ook naar de aangesloten media worden uitgezet.
Pilots met gemeenten en provincie
De concessie is ondertussen ingediend en werd positief ontvangen. “Ook vanuit Den Haag en Hilversum”, voegt Kramer daaraan toe. “Inmiddels zijn we hierover ook in gesprek met de provincie Utrecht, om te bezien of er mogelijkheden zijn om het concept verder over de provincie en in andere gemeenten uit te rollen.
In de provincie lopen op dit moment al twee pilots, waarbij de regionale omroep samenwerkt met lokale omroepen. Kramer: “Met financiële ondersteuning van het ministerie plaatsen wij ervaren, professionele journalisten bij lokale omroepen. Dat gebeurt in Veenendaal, Woerden, Vijfheerenlanden, De Ronde Venen, Nieuwegein, Stichtse Vecht en Utrechtse Heuvelrug. Sinds begin van deze maand zijn daar acht journalisten aan de slag gegaan. De ene pilot betreft puur een samenwerking tussen regionale en lokale omroepen. Bij de tweede pilot is ook de NOS betrokken.”
Volgens Kramer komen de initiatieven ter versterking van de lokale journalistiek geen moment te vroeg. “Lokale omroepen werken veelal samen met een heel netwerk van vrijwilligers en richten zich vooral op muziek, entertainment en lichte kost qua journalistiek. Wat ontbreekt is de controle op de gemeenteraad en het gemeentebestuur, het duiden van belangrijke gemeentelijke kwesties en in het algemeen journalistiek verantwoorde verhalen maken. Ik verwijt dat de lokale omroepen overigens absoluut niet. De budgetten die zij beschikbaar hebben zijn daar veel te klein voor. Maar dat is dus precies de reden dat we het nu anders willen gaan doen.”
‘Lokale journalistiek houdt gemeentebestuur scherp’
Het belang is evident, vindt hij. “Lokale journalistiek is belangrijk voor het functioneren en de kwaliteit van de lokale democratie. Uit oogpunt van controle en relevantie maar ook vanuit het belang om inwoners te informeren over wat er in hun directe omgeving gebeurt. Lokale journalisten houden lokale politici en bestuurders scherp. En wanneer er meer aandacht komt voor lokale issues, kan een gemeente daar alleen maar blij van worden. Zelfs als journalisten fungeren als de luis in de pels. Want dat is alleen maar gezond.”
Op 28 mei houdt de VNG Utrecht haar Voorjaarscongres over de herwaardering van de publieke sector. Volgens Kramer is het werk van lokale journalisten uitermate belangrijk om dit voor elkaar te krijgen. “Gemeentebesturen, gemeenteraden, inwoners van gemeenten: allemaal zijn ze gebaat bij goede informatie van professionele journalisten, die onafhankelijk kunnen melden en kunnen duiden wat er in gemeenten gebeurt. Goede informatie maak dat mensen betrokken raken bij wat gemeenten doen. En hoe meer zij betrokken raken, des te meer waardering er zal ontstaan over wat gemeenten aan het doen zijn.”
Bestel niet meer van deze tijd
Het initiatief van RTV Utrecht, BDU, de Stadsbibliotheek en Stadsbron komt dan ook precies op het goede moment, denkt Kramer. “De Raad voor Cultuur en de Raad voor het Openbaar bestuur hebben eind 2020 een advies gepubliceerd, waarin zij beiden het belang van lokale journalistiek onderstrepen. Tegelijkertijd geven ze aan dat de financiering van dat bestel niet meer van deze tijd is. Gemeenten zullen op een andere manier hun lokale omroep moeten financieren. Waarbij zelfs nog de discussie gevoerd kan worden: kan de financiering van de lokale omroepen niet terug naar het rijk? Ik weet: we hebben het zelf over ons afgeroepen door in het verleden te bezuinigen op de lokale omroepen. Maar dat moet dus anders. En steeds meer collega’s van me komen tot hetzelfde besef.”
Wat Kramer betreft stopt het dus ook niet bij de gemeenten die nu bij dit initiatief betrokken zijn. “Het liefst zou ik dit concept over de hele provincie willen uitrollen. De verschillende concessies lopen niet overal synchroon, maar ik hoop dat we in de toekomst nog veel meer gemeenten op deze manier kunnen bedienen met lokale journalistiek. Wij zijn er in ieder geval erg enthousiast over.”
De concessie wordt dit najaar verleend.
