Leidende principes voor de informatiesamenleving
Patrick van Domburg
Veiligheid is dan ook een belangrijk thema in de VNG-commissie Informatiesamenleving, zo bleek uit de bijdrage van burgemeester Patrick van Domburg van IJsselstein. Als lid van de commissie Informatiesamenleving van de VNG is Van Domburg nauw betrokken geweest bij de vijf leidende principes omtrent de digitale samenleving, die de commissie recent heeft opgesteld. “Fundamentele kaders om ook in een digitale samenleving publieke waarden te borgen”, zo omschreef hij het zelf.
Om data die in een digitale samenleving worden gegenereerd, ook daadwerkelijk te mogen gebruiken, moeten ze in de eerste plaats van maatschappelijke waarde zijn. Van Domburg: “Data moeten ten dienste staan van het maatschappelijk belang.” Ten tweede moeten de rechten over de data goed zijn geregeld. “In principe zijn de data open, inzichtelijk en gedeeld. Elk individu heeft daarnaast beschikkingsrecht over ‘zijn of haar’ data.
In de derde plaats moeten data worden verkregen en uitgewisseld via een toegankelijke en veilige digitale infrastructuur. “We maken gebruik van inzichtelijke en koppelbare technologie.” Een vierde principe is samenwerking. “Marktpartijen, instellingen overheden en inwoners werken samen waar dat wenselijk of nodig is.” Ten slot staat transparantie voorop. “Marktpartijen, instellingen overheden en inwoners zijn zo transparant mogelijk over de data die zij verzamelen, gebruiken en uitwisselen. Gemeenten stimuleren alle betrokkenen ook om zo transparant mogelijk te zijn.”
De basisprincipes worden besproken tijdens de Buitengewone Algemene Ledenvergadering van de VNG, die vrijdag 29 november 2019 wordt gehouden. Dat gebeurt samen met de presentatie van conceptagenda digitale veiligheid die de commissie heeft opgesteld. “Tien actielijnen aan de hand waarvan de digitale wereld op een veilige manier kan worden betreden”, vatte Van Domburg het samen.
Informatiesamenleving draait niet om techniek
In de afsluitende discussie onder leiding van Frans Backhuijs merkte Maxim Februari op dat de commissie weliswaar een aantal mooie principes heeft geformuleerd, maar dat deze wel heel procedureel van aard zijn. “Er gaat een stap aan vooraf. Namelijk de ethisch-politieke discussie: wat willen we eigenlijk met al die data. De discussie over de slimme stad is geen technologisch debat maar een ethisch debat. En die moet als eerste gevoerd worden.”
De Winter was het daarmee eens. “Daarom spreekt dat eerste principe mij ook zeer aan: doe geen dingen die niet zinvol zijn. Dat is belangrijk. Ga geen dingen doen die onze fundamentele rechten op een vervelende manier kunnen raken. Blijf kritisch: want met de huidige informatietechnologie heb je een enorm machtsmiddel in handen.”
Februari: “Het is absoluut verleidelijk om hierover in kansen te praten. Maar er zitten ook heel duidelijk gevaren aan. Onderken die en voer het debat erover.”
Van Domburg: “We moeten enorm kritisch blijven over wat en wanneer we iets gaan doen. In de discussie over de informatiemaatschappij mag techniek nooit leidend zijn.”
