Dan ben je eindelijk wat je al je hele leven wil zijn, breekt opeens de coronacrisis uit. Het overkwam burgemeester Iris Meerts van Wijk bij Duurstede. Maar daar gaat ze bepaald niet onder gebukt. Integendeel: “Juist in deze situatie kan ik iets betekenen voor de mensen.”
Speechschrijver voor de Rotterdamse burgemeester Bram Peper, projectleider en consultant bij diverse adviesbureaus, fondsenwerver voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest en managing director van het Centre of Expertise Cyber Security aan De Haagse Hogeschool. Het is slechts een greep uit de vele én uiteenlopende functies die Iris Meerts na haar studie Bestuurskunde aan de Universiteit Twente heeft bekleed voordat zij werd geïnstalleerd als burgemeester van Wijk bij Duurstede.
Dat blijkt een weloverwogen keuze te zijn geweest: “Ik ben hier al mijn hele leven mee bezig. Voor mij zijn alle stappen die ik heb gezet tussenstapjes geweest richting mijn uiteindelijke doel: het burgemeesterschap. Voor mij was het allemaal doelbewust. Want ik wilde graag de maatschappij in haar facetten leren kennen voordat ik burgemeester zou worden.”
Als zij-instromende burgemeester brengt ze een hoop praktijkkennis over de samenleving mee. “Veel zaken in de maatschappij kun je pas goed beoordelen, als je zelf in meer of mindere mate ervaren hebt hoe het is om daarmee te worden geconfronteerd. We leven allemaal zo in onze eigen bubbel. Dan is het goed om er af en toe eens uit te gaan en die andere taal te leren spreken. Dat heeft mij in ieder geval veel gebracht.”
Iris Meerts. Foto: Ankie Meutgeert
Eigenwijs en veerkrachtig
Vraag blijft hoe een Rotterdamse in Wijk bij Duurstede terecht komt. “Door heel hard te werken”, antwoordt Meerts. “Voor mijn sollicitatie heb ik me ontzettend goed ingelezen natuurlijk en ook heel goed gekeken naar de profielschets. Daarin stond dat men openstond open voor een zij-instromer en dat het geen man hoefde te zijn. Bovendien hadden ze goede ervaringen met de vorige burgemeester. Ook dat maakt veel uit.”
Uiteindelijk bleek een groot aantal vrouwen te hebben gesolliciteerd naar de burgemeesterspost. “Iets wat nog niet eerder is vertoond in burgemeestersland: 22 vrouwen op 12 mannen. Dat verhoogde de druk wel enigszins, moet ik bekennen. Maar ik dacht vanaf het begin: ik kan alleen maar mezelf zijn. En het doorpakken waar ik wel voor sta – geduld is wel iets wat ik nog moet leren namelijk – daar houden ze hier ook van. De mensen in Wijk bij Duurstede zijn eigenwijs, maar ook veerkrachtig. Dat ben ik ook. We passen kortom gewoon heel erg goed bij elkaar.”
Om de burgemeesterstaal te leren spreken, stak ze onder andere haar licht op bij andere burgemeesters, waaronder Maarten Divendal, burgemeester van De Ronde Venen en voorzitter van de VNG Utrecht. “Daar heb ik veel van opgestoken.”
De eerste maanden na haar benoeming in december 2019 heeft ze daarnaast een ‘enorme steun’ ervaren, “van collega’s in het bestuur en de ambtelijke organisatie, van collega burgemeesters, maar ook van inwoners en ondernemers. Dat is heel erg fijn, want op de dag dat je om twaalf uur burgemeester wordt, ben je het ook daadwerkelijk vanaf een over twaalf. Dat kun je niet in je eentje.”
Duidelijke marsroutes
Niemand had echter kunnen vermoeden dat slechts een paar maanden later de coronacrisis in alle hevigheid losbarstte. Meerts: “Het loopt inderdaad heel anders dan ik had verwacht. Voordeel is wel dat ik niet beter weet. Dus ik pas me aan aan de realiteit van dit moment en stel me wendbaar op. Leren moet ik toch, alleen gaat dat dus in deze tijd op een andere manier.”
Een voordeel is dat veiligheid, zeker in tijden van crisis, hele duidelijke marsroutes kent. “Op dit moment zijn eenduidigheid en helderheid heel erg van belang. Dat maakte het de eerste maanden van corona allemaal vrij goed beheersbaar. Nu wordt het anders, omdat we langzaam maar zeker moeten overstappen naar een 1,5 meter-samenleving. Dat ligt veel lastiger. Want dat betekent dat je duidelijke afspraken zult moeten maken met elkaar, waar iedereen zich vervolgens ook aan moet houden. Ik ben nieuw, dus niet iedereen weet nog dat bij mij afspraak ook afspraak is. Dus dat moet ik soms nog wel even uitleggen.”
Dat vindt Meerts overigens niet erg. “Want juist nu verwachten mensen van hun burgemeester dat zij zichtbaar is, verbinding maakt en uitleg geeft. Eigenlijk doe ik dus precies wat ik wilde toen ik hier burgemeester werd: mensen opzoeken, verbindingen leggen en zaken bespreekbaar maken. Ik heb in mijn vorige leven een bedrijf gehad in zelforganisatie. Dat gaat over hoe orde ontstaat uit chaos. Ik gedij wel bij een beetje chaos. Ik moet iets kunnen toevoegen als burgemeester. Zichtbaar zijn zonder het om jou te laten draaien: dat zie ik als mijn rol op dit moment.”
Water tot aan de lippen
Toch zijn de zorgen over de kwaliteit van leven na corona groot. Meerts: “Het inkomensverlies dat mensen en bedrijven lijden is enorm. Bij heel veel mensen staat het water inmiddels tot aan of zelfs voorbij de lippen. Zzp’ers, horecaondernemers, minima; mensen die gewoon kapot gaan hieraan. Het is gewoon verschrikkelijk. We moeten daarom met elkaar echt alles op alles zetten om onze inwoners en ondernemers er weer bovenop te helpen. Als gemeente doen we zoveel we kunnen. Waarbij ik wel wil opmerken dat het ons werk behoorlijk zou vereenvoudigen als we ook konden rekenen op voldoende compensatie van het rijk. Want dan kunnen wij ook ruimhartiger zijn.”
Tegelijkertijd ziet zij ook positieve dingen gebeuren. “De bereidheid om elkaar te helpen is groot. Mensen zijn daarin heel erg creatief en dat stemt hoopvol. Er gaan ook echt wel wat dingen veranderen na corona, verwacht ik. Zoals bijvoorbeeld de herwaardering van de eigen omgeving, de buurt waarin mensen wonen, maar ook van de lokale overheid. Dat vind ik het enige positieve aan deze crisis.”
Het nieuwe normaal
De komende maanden breekt een nieuwe fase aan, waarin iedereen op zoek moet naar het ‘nieuwe normaal’. Dat geldt niet in de laatste plaats voor Wijk bij Duurstede. Want burgemeester Meerts streeft in regionaal verband nadrukkelijk naar meer betrokkenheid en samenwerking dan in het verleden. “Wijk bij Duurstede ligt van oudsher aan het eind van een zandweg. Het is een beetje een uithoek. Daardoor is lang gedacht dat we hier onze gang konden gaan. Dat willen we als huidig college van B&W echt veranderen, door meer en meer constructief samen te werken.”
Niet alleen in de relatie met de andere 25 Utrechtse gemeenten, maar ook met de Gelderse gemeenten aan de andere kant van de Lek. “We kijken naar de bijdrage die we als gemeente zouden kunnen leveren om zaken in de regio vooruit te helpen. Het zou mooi zijn als dat ook in onze agenda past. Dus uiteraard gaat ook de VNG Utrecht nog het nodige van ons horen.”
