De voorlopige uitkomsten herverdeling van het Gemeentefonds is een extra aanslag op deze
al verzwakte financiële positie van de Utrechtse gemeenten. Het overgrote deel ervan wordt namelijk fors benadeeld.
Dat valt te lezen in een brief van alle 26 Utrechtse burgemeester aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Tweede Kamer en de formateurs. De burgemeesters wijzen erop dat de gemeentelijke positie de afgelopen jaren al danig is verzwakt door de wijze waarop het Rijk is
omgesprongen met decentralisaties van taken, wetgeving en de financiering daarvan.
De voorgenomen herverdelingsoperatie gaat daar geen soelaas in bieden. Integendeel. De meeste Utrechtse gemeenten gaan er opnieuw op achteruit. “Het overgrote deel van de Utrechtse gemeenten is fors nadeel-gemeente geworden, het merendeel voor het maximale kortingsbedrag! Een belangrijke oorzaak is dat in de herverdelingswijze teveel nadruk is gelegd op het gemiddelde inkomen in plaats van de specifieke aandachtsgroepen die het kostenpatroon voor de gemeente feitelijk veroorzaken. Daarmee krijgen gemeenten met een lager gemiddeld inkomen een hogere bijdrage. Aangezien het gemiddeld inkomen in de regio Utrecht hoger ligt dan landelijk, heeft dat bij de herverdeling onmiskenbaar geleid tot een nog grotere korting. Echter de problematiek is in de praktijk niet anders dan bij andere
gemeenten!”
Systeemwijziging nodig
Het Rijk lijkt gemeenten te vragen zelf haar schaarste te verdelen in de wetenschap dat het
beschikbare budget structureel ontoereikend is voor de gemeentelijke taken. Maar dat is geen oplossing, vinden de burgemeesters. Er is een systeemwijziging nodig.
“De omvang van budgetten moet passen bij de maatschappelijke landelijke en lokale opgaven en uitdagingen. Dat betekent niet het herverdelen van tekorten, maar aanvullen tot wat nodig is. Ook geen incidentele onzekere, maar structurele toereikende budgetten. Het bestaand financieel instrumentarium en de spelregels moeten hierop aangepast worden. Zoals de ROB stelt mogen het Gemeentefonds en decentralisaties niet als duizenddingen-doekjes gebruikt blijven worden voor diverse vraagstukken in het openbaar bestuur.”
Nu de onderhandelingen tussen rijk en VNG niet tot resultaat lijken te leiden nemen de Utrechtse gemeenten zelf het initiatief.” Vanuit onze eigen verantwoordelijkheid én om voldoende druk op dat onderhandelingsproces te houden benadrukken wij dat we pas bereid zijn om afspraken te maken over nieuwe ambities (o.a. beschermd wonen en maatschappelijke opvang, inburgering en onderwijshuisvesting) wanneer er duidelijke afspraken zijn tussen VNG en het Rijk over de onderlinge verhoudingen en de structurele toereikende financiering.”
