De raadsleden zelf staan voor de opgave om de focus te verleggen van het bestuurlijke naar het politieke. “Mensen hebben geen hekel aan politiek maar aan politici. Want die zijn doorgaans niet bezig met politiek, maar met bedrijfs-, partij -, machts- of vriendjespolitiek. En daar hebben mensen een hekel aan. Raadsleden zijn ook te vaak behept met een bestuursfocus. Alle aandacht gaat uit naar het college en de collegestukken. Mijn advies aan nieuwe raadsleden: stop met het lezen van stukken. Ga met de mensen praten die door een politiek besluit geraakt worden. Staat het ouderenbeleid op de agenda? Lees niet het beleidsstuk van de wethouder, maar ga met ouderen praten en de mensen die met ouderen werken.”
Dat voorkomt ook dat raadsleden worden meegezogen in die bestuurlijke fuik. “Lokale politici behoren te werken vanuit hun politieke idealen en overtuigingen. Maar gaande het proces raken ze die focus kwijt en zitten ze tot hun eigen verdriet toch weer te praten over die losliggende stoeptegels. Bij een niet nader te noemen gemeente heb ik eens een aantal raadsvergaderingen meegekeken. Aan het einde van die observaties heb ik de raadsleden letterlijk de vraag gesteld: is dit nu wat je voor ogen stond toen je koos voor het raadslidmaatschap? Ze keken me beteuterd aan. Want ze realiseerden zich dat zij stapels papier toegestuurd kregen en zichzelf hadden veroordeeld tot het geven van commentaar in de kantlijn van collegestukken. Maar daar hebben we de democratie toch niet voor ingericht?”
Gemeenteraden moeten kortom veel meer de eigen rol en positie durven claimen, vindt Bijl. “De gemeenteraad bepaalt de koers en het college voert uit. Zo simpel is het. De griffier is er om te voorkomen dat de raad door collegestukken wordt overspoeld. En het college moet ervoor waken de politieke discussie te manipuleren. Wat dat betreft denk ik weleens dat we de dualisering niet hardhandig genoeg hebben doorgevoerd. Politieke bestuurders zijn niet nederig genoeg. Ik maak het zelden mee dat een wethouder zegt: vertelt u het maar, gemeenteraad. Terwijl juist die opstelling de lokale democratie ten goede zou komen.”
- Het Periklesinstituut begeleidt gemeenteraden in het verbeteren van het debat en het politieke proces, verzorgt trainingen voor fracties en individuele politici en coacht wethouders en andere politiek bestuurders. Voor meer informatie: www.periklesinstituut.nl
- John Bijl was keynote speaker van het Voorjaarscongres 2017. Klik hier voor het verslag.
